W aptekach można znaleźć nie tylko gotowe do użycia środki farmakologiczne o działaniu przeciwbólowym, przeciwkaszlowym, czy przeciwzapalnym. Niektóre placówki oferują także recepturowe leki robione, które są przyrządzane po dostarczeniu recepty od lekarza. Farmaceuci z
Apteki Namysłowskiej w Warszawie odpowiadają, czym dokładnie są tego typu preparaty, a także, w leczeniu jakich schorzeń znajdują zastosowanie.
Czym dokładnie jest lek recepturowy?
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 roku apteka może posiadać w swojej ofercie nie tylko produkty lecznicze, gotowe środki farmakologiczne oraz suplementy diety. Może również oferować pacjentom leki recepturowe, które są sporządzane przy uwzględnieniu dokładnych wytycznych zawartych w recepcie wystawionej przez lekarza.
To, co jest największą zaletą tego typu preparatów, to przede wszystkim wysokie bezpieczeństwo, a także możliwość podania pacjentowi bezpośrednio po przygotowaniu w aptece. Leki robione powinny być przyrządzane ze szczególną ostrożnością, gdyż trzeba pamiętać, że środki te są przeznaczone dla osób chorych.
Produkcja leków recepturowych powinna odbywać się w następujący sposób:
- połączenie ze sobą przepisanych przez lekarza składników (głównego, wspomagającego oraz dodatkowych, wpływających na wygląd, zapach, czy smak preparatu),
- dokładne rozdrobnienie i wymieszenie poszczególnych substancji,
- przeniesienie do właściwego opakowania, przy zwróceniu szczególnej uwagi na trwałość i jakość produktu, a także bezpieczeństwo stosowania.
Co powinna zawierać recepta wystawiona na lek recepturowy?
Jak już wyżej wspomniano, lek recepturowy jest preparatem sporządzanym w aptece na podstawie recepty wydanej przez lekarza. Musi się na niej znaleźć nie tylko dokładna nazwa przepisywanego środka, ale przede wszystkim jego zawartość. Skład powinien zostać opisany przy uwzględnieniu następujących substancji:
- lek główny – basis,
- lek o działaniu wspomagającym, czyli adiuvans,
- składnik poprawiający zapach, smak lub wygląd – corrigens,
- pozostałe związki stanowiące bazę preparatu, rozpuszczalniki itp. – solvens, vehiculum, menstruum, excipiens.
To, co jeszcze jest istotne przy produkcji leków recepturowych, to dokładne określenie substancji, które muszą zostać użyte do przyrządzenia produktu. Najczęściej lekarz zapisuje je na recepcie w gramach, przy użyciu cyfr arabskich. Zgodnie z przepisami przywołanej już wyżej ustawy Prawo farmaceutyczne na jednej recepcie specjalista może przepisać maksymalnie do pięciu gotowych środków farmakologicznych lub jeden lek recepturowy.
Na co można stosować leki recepturowe?
Istnieje bardzo wiele różnych dolegliwości, na które można stosować leki recepturowe. W przypadku chorób dermatologicznych takich jak np. trądzik, czy egzema bardzo dobrze sprawdzają się
maści robione. Lekarze niekiedy zapisują także płynne preparaty przeznaczone do stosowania na skórę, które są produkowane w formie roztworów, emulsji, czy zawiesin.
Zdecydowanie najczęściej są jednak przyrządzane środki do stosowania doustnego, które doskonale sprawdzają się w leczeniu rozmaitych schorzeń. Wśród nich można wyróżnić, chociażby
leki robione na gardło, które zawierają w swoim składzie związki o działaniu przeciwbólowym, odkażającym, przeciwzapalnym, a także nawilżającym błonę śluzową jamy ustnej. Niektóre preparaty doustne sporządza się z proszków lub granulatów, inne z kolei przygotowuje z wykorzystaniem stężonych substancji płynnych.
Odrębną kategorię w produkcji leków recepturowych stanowią produkty do irygacji, ucha, nosa, oczu, a także do podawania pozajelitowego.
Podsumowanie
Produkcja leków recepturowych w warunkach aptecznych z całą pewnością znacząco różni się od wyrobów leczniczych wytwarzanych na masową skalę w przemyśle farmaceutycznym. W aptece, w której są przygotowywane tego typu środki, zgodnie z kodeksem aptecznym, musi obowiązywać odpowiedni system zapewnienia jakości, natomiast wszystkie czynności podczas sporządzania leków robionych muszą być wykonywane zgodnie z procedurami.